Γεώργιος Ανδρ. Κοτσαλος

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΔΡ. ΚΟΤΣΑΛΟΣ
Ο ΑΞΙΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΣΕΜΝΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ

Είναι έξω από κάθε αμφισβήτηση ότι τούτο το ελληνικό έθνος, ανέκαθεν είχε στα γονίδιά του όλες τις καλές τέχνες, με κορυφαία μάλιστα, τη μουσική. Αυτό επιβεβαιώνεται από πληθώρα εγκύρων ιστορικών στοιχείων, ημιδαπών και αλλοδαπών διαπρεπών επιστημόνων. Χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση της μεγάλης Γερμανίδας ερευνήτριας εθνομουσικολόγου, Anne Marie Neubecker, η οποία γράφει: « Η μουσική, το τραγούδι και ο χορός, ήταν στο αίμα των Ελλήνων». (Η μουσική στην Αρχαία Ελλάδα, σελ. 65).

Οι τεράστιες και αστείρευτες αρχαιοελληνικές μουσικές ανάβρες, δημιούργησαν αείρροους ποταμούς, οι οποίοι δια μέσου των αιώνων έφτασαν μέχρι των ημερών μας, αρδεύοντας αείποτε ψυχοπνευματικώς τον λαό μας. Αυτές τις αδαμάντινες μουσικές μας παραδόσεις τις υπηρέτησαν πάντα με πίστη και αφοσίωση σοφοί διδάσκαλοι, τιτάνες του πνεύματος και των επιστημών και, βεβαίως, μεγάλοι δεξιοτέχνες λαϊκοί μουσικοί. Οι τελευταίοι, μάλιστα, είναι αυτοί που εξαντλούν όλες τις καλλιτεχνικές τους ικανότητες, για να «ζωντανέψουν» στην πράξη αυτές τις υπέροχες μουσικές μας παραδόσεις και να τις προσφέρουν γενναιόδωρα στο λαό, θεραπεύοντας έτσι, όλες τις ψυχικές καταστάσεις του.
Μέσα στους πολλούς και αξιόλογους λαϊκούς οργανοπαίχτες και τραγουδιστές που «έβγαλε» η περιοχή του Μεσολογγίου κατά τον 20ο-21ο αιώνα, ήταν και ο ικανός σαντουριέρης και τραγουδιστής, ο Γιώργος Κότσαλος. Με απώτερη Ευρυτανική καταγωγή, ο Γιώργος, γεννήθηκε το 1932 στα Πλατάνια, μεταξύ του Αιτωλικού και του χωριού Μάστρου.

Ως πηγαίο μουσικό ταλέντο επέπρωτο να υπηρετήσει τη δημοτική μουσική μας παράδοση με σύνεση και συνέπεια. Διέθετε έμφυτα ουσιαστικά προσόντα, δηλαδή μια γνήσια λαϊκή και ευλύγιστη φωνή και οξύτατη ακοή και αντίληψη, για να αποτυπώνει, να απομνημονεύει και να έχει τη δυνατότητα να αποδίδει τις εκλεπτυσμένες μελωδικές φράσεις της δημοτικής μας μουσικής παράδοσης. Από παιδάκι «στρώθηκε» στο ηδυμελλίφθογγο και αρμονικότατο μουσικό όργανο, το σαντούρι, που είναι εξέλιξη του αρχαιοελληνικού επιγόνειου. Διδάχτηκε για λίγο το χειρισμό του οργάνου από τους συντοπίτες παλαιούς δεξιοτέχνες, τον Γεράσιμο Αντωνόπουλο και τον κορυφαίο Αριστείδη Μόσχο. Όμως, όπως όλοι σχεδόν, οι πρακτικοί λαϊκοί οργανοπαίχτες, έτσι και ο Γιώργος, κυρίως αυτοδιδάχτηκε. Ταλέντο καθώς ήταν, γρήγορα εξελίχθηκε σε ικανό χειριστή του οργάνου, ενώ εξασκούμενος στα τραγούδια, εμπλούτιζε το ρεπερτόριό του. Στα δεκαοχτώ του μόλις χρόνια ανέβηκε με αέρα στο πάλκο. Ήταν σε θρησκευτικό-λαϊκό πανηγύρι της περιοχής και είχε συνεργάτες, την σειρηνόφωνη τραγουδίστρια Ντίνα Αλπέτζου και τον λαουτοκιθαρίστα σύζυγό της Παναγιώτη. Η αξία του τον έκανε αμέσως γνωστό. Νωρίς εντάχθηκε στο «συγκρότημα των Αφων Σκούρα» από το Αιτωλικό, που το αποτελούσαν ο Πάνος και ο Θανάσης Σκαρμούτσος, κλαρίνο και βιολί αντιστοίχως και ο Γιώργος και ο Κώστας Σκαρμούτσος, ακορντεόν και κιθάρα.

Ικανότατος χειριστής του σαντουριού, εκφραστικός τραγουδιστής, ευπροσήγορος άνθρωπος και συνεπέστατος στις εξηγήσεις του, είχε κερδίσει την εκτίμηση και την αγάπη όλων των συναδέλφων του και όλοι επιδίωκαν στην εργασία του.

Γι αυτό ακριβώς και συνεργάστηκε με πολλούς και σημαντικούς συναδέλφους του όπως με τον Πάνο Παλιογιάννη (κιθάρα- τραγούδι), τον Σπύρο Κουφό (κιθάρα- τραγούδι), με τον Δημήτρη Σύρρο (βιολί) και την αηδονολάλητη Γιώτα Σύρρου (τραγούδι), με τον Τάκη Καρναβά (τραγούδι) για αρκετά χρόνια, που τους συνέδεσε και οικογενειακή φιλία, με τον μεγάλο Γιάννη Βασιλόπουλο (κλαρίνο), αλλά και με τον θρυλικό Βασίλη Κων. Σαλέα, που εκτός από την φιλία, τους συνέδεσε και κουμπαριά.

Έντονη διατηρώ την εικόνα και το άκουσμα του νερού σαντουριέρη- τραγουδιστή Γιώργου Κότσαλου, όταν το 1957 στο πραγματικά τότε, θρησκευτικολαϊκό πανηγύρι της Αγίας Ελεούσας, στην Κλεισούρα, που τραγουδούσε περιπαθέστατα το τσάμικο: «πανάθεμά σας βάσανα, πίκρες καημοί και πόνοι, τον άνθρωπο γεράζετε, προτού να ΄ρθουν οι χρόνοι».
(«Ω, που με φέρνεις μάγισσα και πλάνα φαντασία»)! Άλλες εποχές ανθρωπινότερες! Άλλα ενδιαφέροντα, ευαισθησίες ιδανικά. Σκληρή μεν, αλλά ουσιωδέστερη ζωή. Τα λαϊκά πανηγύρια ήταν οι οάσεις αναψυχής μέσα στις ερήμους της σκληρής βιοπάλης και του άχθους της καθημερινότητας.

Με τον Γιώργο Κότσαλο είχαμε γνωριστεί το 1965. Μας συνέδεσε ο ένθερμος ζήλος για τις μουσικές μας παραδόσεις σε μία ισχυρή και ειλικρινή φιλία την οποία διατηρήσαμε αμείωτη μέχρι την τελευτήν του βίου του. Σε μία από τις επισκέψεις μου στο φιλόξενο σπίτι του, όπου «ξεσκουριάζαμε» το σαντούρι του και αναμοχλεύαμε αναμνήσεις, μου είχε πει: «Βγήκα από παιδάκι στη δουλειά. Πρόλαβα και άκουσα εδώ γύρω τα παλιά μεγάλα μαστόρια. Τον Μαργέλη, το Θοδωράκη Αντωνόπουλο, τον Φουσκομπούκα, τους Ακριδαίους, το Γεράσιμο Αντωνόπουλο και άλλους. Μετά έκανα κι εγώ ό,τι μπορούσα. Δόξα τω θεώ καλά ήταν»!

Ο Γιώργος ήταν σεμνός. Δεν ήταν φίλαυτος, κομπαστής και φιλοκατήγορος.

Μόνη επιδίωξή του ήταν η συνεχής βελτίωσή του στην απόδοση της μουσικής μας παράδοσης. Τα τελευταία χρόνια προσέφερε τις υπηρεσίες του και ως ψάλτης στον Άγιο Νικόλαο της Μάστρου. Εντιμότατος αγωνιστής της βιοπάλης, καλοπροαίρετος και καλόψυχος άνθρωπος, δημιούργησε μία αξιοζήλευτη οικογένεια και ευτύχησε να ιδεί και να χαρεί παιδιά και εγγόνια, που κληρονόμησαν από εκείνον τα αξιοζήλευτα φυσικά χαρίσματα και τα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντά του, συνεχίζοντας επιτυχώς την πορεία του σημαντικού πατέρα και παππού τους.

Ο Γιώργος, μπαίνοντας στην πρόσκαιρη επί γης παρεπιδημία, αναχώρησε για τις ουράνιες κομπανίες στις 20-4-2018.

Άφησε πίσω ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, ως αξιόλογος και σεμνός λαϊκός μουσικός, ως λαμπρός οικογενειάρχης και ως υπέροχος άνθρωπος.

Ποιος ξέρει; Εκεί που πήγε ίσως να ξαναβρήκε τα παλιά «μαστόρια»… Εδώ, βεβαίως, η απουσία του είναι αισθητή, όχι μόνο για την οικογένειά του, αλλά και για όλους τους συγγενείς, τους πολλούς φίλους και τους γλεντοκόπους των πανηγυριών, οι οποίοι (μάταια) θα τον αναζητούν πάνω στα πάλκα για να ακούσουν την εκφραστική φωνή του. Μόνο θα τον φαντάζονται πλέον. Αναπολώντας τα ανεπιστρεπτί περασμένα, θα τον θυμούνται και με νοσταλγία θα αναφέρουν τον καλλιτέχνη και τον άνθρωπο.

Οι αναμνήσεις όλων θα κρατούν για πάντα ζωντανό το όνομα Γιώργος Κότσαλος, επιβεβαιώνοντας το δίστιχο: «τότε οι νεκροί πεθαίνουν όταν τους λησμονούμε».

Θεόδωρος Ε. Ακρίδας
Μουσικολόγος-Πρωτοψάλτης-Συγγραφέας-τέως Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Προασπιστών Εθνικής Μουσικής «ΟΙ ΥΠΕΡΜΑΧΟΙ».
Αιτωλικού 101-Τ.Κ. 30200-Μεσολόγγι. Τηλ. 2631028383-2631024742.