«Ο ΕΥΡΥΤΟΣ» – Η τριαντάχρονη πορεία μιας μηνιαίας ευρυτανικής εφημερίδας του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας»

Σε λίγες ημέρες ο Σύλλογός μας, με τη βοήθεια της Πανευρυτανικής Ένωσης, θα ολοκληρώσει την επανέκδοση ενός πολύ ιδιαίτερου πονήματος!

Πρόκειται για ένα ανάτυπο από τα Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου «ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΟΜΝΙΣΤΑΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ» που έγινε τον Ιούλιο του 2010 στο χωριό μας και αφορά την παρουσίαση της Δρ. Φιλολογίας Μεταξούλας Μανικάρου με θέμα την ιστορική διαδρομή του «Ευρύτου» μας, της αρχαιότερης και τακτικότερης μηνιαίας (μέχρι κι εκείνη τη στιγμή) ευρυτανικής εφημερίδας!
Η παρουσίαση έχει τίτλο: «Ο ΕΥΡΥΤΟΣ» Η τριαντάχρονη πορεία μιας μηνιαίας ευρυτανικής εφημερίδας του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας» και στις σελίδες της ξεδιπλώνεται με κάθε λεπτομέρεια ολόκληρη η ιστορία και η εξέλιξη της εφημερίδας μας από τα πρώτα βήματά της μέχρι σήμερα.

Μέχρι να πάρετε, λοιπόν, στα χέρια σας ένα από τα αντίτυπα που ο Σύλλογός μας θα διαθέτει δωρεάν, μπορείτε να διαβάσετε την εργασία της κας Μανικάρου κατ’ αποκλειστικότητα στις on-line δραστηριότητες του Συλλόγου μας!

“Η παρούσα ανακοίνωση στόχο έχει να παρουσιάσει την εφημερίδα «Ο Εύρυτος», την αρχαιότερη και τακτικότερη μηνιαία ευρυτανική εφημερίδα, με εκδότη και διευθυντή σύνταξης τον Κώστα Αντ. Παπαδόπουλο.

«Ο Εύρυτος» αποτελεί πρωτοβουλία και όργανο του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας» και είναι άμεσα και στενά συνδεδεμένος με την πορεία του. Θέματα, όπως το ιστορικό της έκδοσης, οι στόχοι, η ύλη (μελέτες ιστορικού, λαογραφικού, φιλολο­γικού περιεχομένου, άρθρα, σχολιογραφία, επικαιρότητα κ.ά.), αλλά και η συνολική προσφορά της εφημερίδας, ως τοπικού εντύπου, θα αποτελέσουν τον άξονα της μελέτης μας. Στο τέλος της εργασίας γί­νεται μια αποδελτίωση άρθρων και κειμένων με λαογραφικό, αρχαι­ολογικό και ιστορικό περιεχόμενο -προϊόν έρευνας των συνεργατών της εφημερίδας- των γραπτών ή άλλων προφορικών καταθέσεων και μαρτυριών, καθώς και των σχετικών αφιερωμάτων που προσέφερε η εφημερίδα, κατά καιρούς, στο αναγνωστικό της κοινό. Με τη βιβλιογράφηση των περιεχομένων στοχεύουμε από τη μια πλευρά να κα­ταδείξουμε το εύρος των θεμάτων με τα οποία ασχολήθηκε η εφη­μερίδα. Από την άλλη, όλο αυτό το υλικό μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη πηγή για τον ερευνητή του παρελθόντος, αλλά και για τον μελετητή της σύγχρονης πραγματικότητας.

Ι. «Τα Νέα μας. Ενημερωτικό Δελτίο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας»

Από τις πρώτες ενέργειες του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας», που άρχισε να λειτουργεί επίσημα το 1979 (το πρώτο Δ. Σ. συγκροτήθηκε σε σώμα στις 15 Αυγούστου του 1979), είναι η έκδοση ενός ενημερωτικού δισέλιδου φυλλαδίου, τα Χριστούγεννα του 1979, με τίτλο «Τα Νέα μας» και υπότιτλο «Ενημερωτικό Δελ­τίο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας». Πρόκειται για ένα πολυγραφημένο ενημερωτικό δελτίο, που τυπώνεται σε πολύγραφο δημόσιας υπηρεσίας, με μόνο κόστος το χαρτί του συλ­λόγου, και το γράφουν οι Κώστας Αντ. Παπαδόπουλος και Αθανά­σιος Δ. Σταμάτης. Το Δελτίο αυτό εκδίδεται σε αραιά χρονικά δια­στήματα και αριθμεί επτά φύλλα μέχρι το Καλοκαίρι του 1981. Συγκεκριμένα, μετά το πρώτο φύλλο ακολουθεί το δεύτερο, το Πάσχα του 1980. Το τρίτο, τέταρτο και πέμπτο φύλλο κυκλοφορούν, αντίστοιχα, το Καλοκαίρι, το Φθινόπωρο και τα Χριστούγεννα του 1980. Το Πάσχα του 1981 εκδίδεται το έκτο φύλλο και τέλος, το Καλοκαίρι του 1981, το έβδομο και τελευταίο φύλλο του Δελτίου. Όλα τα φύλλα είναι δισέλιδα, εκτός από τα εξής: φ. 3/Καλοκαίρι 1980 και φ. 4/Φθινόπωρο 1980.

Το πρώτο αυτό έντυπο, με τίτλο «Τα Νέα μας», στο ανυπόγραφο εισαγωγικό σημείωμα, που επέχει τη θέση προγραμματικής διακή­ρυξης, παραθέτει τους λόγους που έκαναν αναγκαία και επιβεβλη­μένη την κυκλοφορία του. Σκοπός της έκδοσης είναι να συσπειρώσει και να μεταφέρει τη φωνή και τον παλμό όλων των μελών του συλ­λόγου, αλλά και γενικότερα των Δομνιστιάνων που διαμένουν σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας και της Γης. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι οι πολιτικοί προσανατολισμοί και οι ιδιοτελείς σκοπιμότητες δεν είναι μέσα στα πλαίσια αυτής της έκδοσης, ενώ αναγνωρίζει τις δυσκολίες, τις ατέλειες και τις παραλείψεις όλων όσοι εμπλέκονται στο φιλόδοξο αυτό σχέδιο. Το «Δελτίο» κάνει τα πρώτα δειλά και συγκρατημένα βήματά του, τα σχέδια, όμως, και τα οράματα, που βάζει φτάνουν μέχρι την έκδοση εφημερίδας ή περιοδικής έκδοσης. Η καταληκτική παράγραφος καθορίζει ότι το δελτίο θα διανέμεται δωρεάν απ’ τους εκπροσώπους του Συλλόγου και θα κυκλοφορεί κάθε 2-3 μήνες, ανάλογα με την ανταπόκριση που θα έχει αυτή η προσπάθεια (φ. 1/Χριστούγεννα 1979).

Σημειώνουμε εδώ ότι σε κάθε δελτίο, εντός πλαισίου, γίνεται έκκληση στους κατοίκους της Δομνίστας να γραφτούν στο σύλλογο και να ενισχύσουν με κάθε τρόπο την προσπάθειά του. Τα επτά αυτά πρώτα δελτία ανακινούν θέματα που αφορούν έργα υποδομής και κοινωνικής μέριμνας (π.χ. δρόμοι, γήπεδο, οικοτροφείο, ιατρείο, υδραγωγείο, ηλεκτροφωτισμός). Ενημερώνουν και καλούν τους κατοίκους της Δομνίστας στις Γενικές Συνελεύσεις του «Φιλοπρόο­δου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας» κάθε Αύγουστο στη Δομνίστα, όπου γίνεται ο απολογισμός της δράσης του συλλόγου. Σχετικά με τον τομέα του πολιτισμού εργάζονται για τη συγκέντρωση χρηματι­κού ποσού που απαιτείται για την ανέγερση Μνημείου των πεσόντων στο χωριό, καθώς και τη δημιουργία Μουσείου λαϊκής τέχνης και κει­μηλίων με εκθέματα που θα συγκεντρωθούν από τους κατοίκους (γραπτές μαρτυρίες: συμβόλαια, έγγραφα, παλιά βιβλία, επιστολές και άλλα κείμενα, καθώς και παλιές φωτογραφίες).

ΙΙ. «Ο Εύρυτος. Ενημερωτικό Δελτίο. Όργανο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας».

Η έκδοση του «Εύρυτου» και η ταυτότητά του

Τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 1981 εγκαινιάζεται η νέα περίοδος. Το Δελτίο μετεξελίσσεται σε εφημερίδα, όραμα που ετέθη στην ιδρυτική διακήρυξη, και κυκλοφορεί με διπλή αρίθμηση, δηλαδή του προδρομικού ενημερωτικού δελτίου και εντός παρενθέσεως τη νέα αρίθμηση – για παράδειγμα 8(1). Ο νέος τίτλος είναι «Ο Εύρυτος», ο υπότιτλος «Διμηνιαία εφημερίδα – Όργανο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας». Από το φ. 22(15)/Ιαν. – Φεβρ. 1984 ο υπότιτλος διαμορ­φώνεται ως εξής: «Ενημερωτικό Δελτίο – Όργανο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας», από το φ. 38(31)/Απρ. 1986 η εφη­μερίδα γίνεται μηνιαία, και από το φ. 122(114)/Δεκ. 1992, όταν η εφη­μερίδα διανύει το δέκατο τρίτο έτος της κυκλοφορίας της, συμπληρώ­νεται ο υπότιτλος με την ένδειξη: «Η αρχαιότερη και τακτικότερη μη­νιαία ευρυτανική συλλογική εφημερίδα». Τέλος, κατά το δέκατο έκτο έτος και τον Αύγουστο του 1997, από το φύλλο 280, διατηρείται μόνο η αρχική αρίθμηση της εφημερίδας. Στα βιβλιογραφικά στοιχεία της εφημερίδας, σε όλα τα φύλλα, σημειώνεται ως Ιδιοκτήτης – Εκδότης ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Δομνίστας Ευρυτανίας».

Την καλλιτεχνική μακέτα του τίτλου (το δάσος με τα έλατα) φιλο­τεχνεί ο χωριανός Θανάσης Νικ. Σταμάτης. Εκδότης, Διευθυντής και Συντάκτης, εμψυχωτής και στυλοβάτης της όλης προσπάθειας, ο χαλ­κέντερος Κώστας Αντ. Παπαδόπουλος. Τον άθλο της έκδοσης τριάντα χρόνων, με αριθμό φύλλων που ανέρχεται στα 340 (Δεκέμβριος του 2010), επωμίζεται ο ακαταπόνητος Αθανάσιος Δ. Σταμάτης.

Υπεύθυνος, σύμφωνα με τον νόμο, ορίζεται ο εκάστοτε πρόεδρος του Συλλόγου3 βάσει της σχετικής απόφασης που λήφθηκε με την 2η πράξη του Διοικητικού Συμβουλίου (φ. 25(18)/Ιούλ.-Αύγ. 1984). Ως επιμελητές της ύλης ορίζονται οι Αθαν. Δημ. Σταμάτης και ο Σπ. Δ. Συρογιαννίδης και από το φ. 56(49)/Οκτ. 1987 οι Αθαν. Δημ. Στα­μάτης και Κ. Α. Παπαδόπουλος. Η εφημερίδα, βέβαια, στην πορεία της πλαισιώνεται και αγκαλιάζεται και από άλλους καταξιωμένους αρθογράφους και συνεργάτες.

Η εφημερίδα, κατά την τριακονταετή εκδοτική της πορεία, αλλά­ζει διάφορα τυπογραφεία, ενώ οι επιστολές και οι συνεργασίες αποστέλλονται πάντα στον Εκδότη, Διευθυντή και Συντάκτη της, Κώστα Παπαδόπουλο. Από το 2000, η Δομνίστα κάνει την παρουσία της στο διαδίκτυο και στον ιστότοπο www.domnista.gr η εφημερίδα «Ο Εύρυτος» έχει τη δική της ξεχωριστή θέση και την ηλεκτρονική της διεύθυνση (e-mail: [email protected]).

Όσον αφορά τους οικονομικούς πόρους η εφημερίδα στηρίζεται στις συνδρομές!? οι οποίες είναι προαιρετικές -από το φ. 40(33)/Ιούν. 1986 εγκαινιάζεται η στήλη «Συνδρομές που λάβαμε»- στις επιχο­ρηγήσεις από φορείς και Υπουργεία, μετά την αποστολή σχετικών εγγράφων όπου καταγράφεται η δράση και η προσφορά του συλλό­γου, στις πωλήσεις των βιβλίων και ημερολογίων που εκδίδει, σε λαχειοφόρους αγορές, σε εθελοντικές ενισχύσεις και δωρεές από ντό­πιους και απόδημους συμπατριώτες. Πάνω από όλα, όμως, πηγή χρη­ματοδότησης είναι το μεράκι, η «τράπεζα αίματος και προσφοράς» των δημιουργών της και όλων αυτών που τους ενώνει μια κεντρομό­λος δύναμη, η αγάπη για τη Δομνίστα.

Μπαίνοντας στο δέκατο χρόνο η εφημερίδα σημειώνει «1300 φύλλα Εύρυτου κυκλοφορούν κάθε μήνα σε ισάριθμα σπίτια. Ένας αριθμός ζηλευτός για μια εφημερίδα χωριού, που ξεκίνησε με 700 φύλλα και μήνα με μήνα έφτασε τα 1300, χωρίς να ζητείται συνδρομή ούτε πλη­ρωμή για την καταχώρηση διαφημιστικού κειμένου» (φ. 74(67)/Ιαν. 1989). Στα 200 φύλλα και στα είκοσι χρόνια, η εφημερίδα ανεβάζει τον αριθμό των αναγνωστών της στους 2000 (φ. 200/Απρ. 1999).

Στο πρώτο φύλλο της νέας περιόδου (Περίοδος Βθ και στο ανυ­πόγραφο εισαγωγικό κείμενο, το οποίο επέχει θέση προγραμματικής διακήρυξης, δίνεται το στίγμα του εντύπου «που είναι το πρώτο φύλλο μιας καθαρά Δομνιστιάνικης εφημερίδας». Στη συνέχεια, καταγράφονται οι στόχοι και οι φιλοδοξίες των συντελεστών της έκδοσης: «η καλλιέργεια και η ανάπτυξη μεταξύ των χωριανών πνεύ­ματος αλληλεγγύης και συναδέλφωσης, καθώς και η διατήρηση άρρη­κτων δεσμών με την πατρίδα. Η προβολή της περιοχής και η βοήθεια στην Κοινότητα για την εκτέλεση έργων κοινής ωφελείας. Η υποβοή­θηση του Συλλόγου για την επίτευξη πολιτιστικών του στόχων». Ένα πνεύμα αισιοδοξίας διαφαίνεται για τη συνέχιση των δραστηριοτή­των του Συλλόγου και εγκαινιάζονται από το επόμενο φύλλο μόνι­μες στήλες, όπως: «Ιστορικά», «Θυμάμαι…», «Λαογραφικά», «Κοι­νωνικά» κτλ.». Καταλήγοντας, η εφημερίδα θα είναι φιλόξενη για τους συλλόγους των γύρω περιοχών, τη συνεργασία των οποίων επι­ζητεί γιατί «Η φωνή των πολλών είναι ισχυρότερη και ακούγεται περισσότερο. Τα κοινά προβλήματα είναι και τα περισσότερα αλλά και τα σπουδαιότερα» (φ. 8(1)/Σεπτ.-Οκτ. 1981).

Ύλη της εφημερίδας «Ο Εύρυτος»

Η εφημερίδα «Ο Εύρυτος. Ενημερωτικό Δελτίο. Όργανο του Φιλο­πρόοδου Συλλόγου Δομνίστας – Ευρυτανίας» είναι ένα καλαίσθητο έντυπο, νοικοκυρεμένο, με ζωντανό και ενδιαφέρον περιεχόμενο. Μέσα στις τέσσερις (4) σελίδες -αραιότερα έξι (6) ή κάποτε οκτώ (8)- κάθε μήνα κατορθώνει να συγκεντρώνει και να παρουσιάζει ενδιαφέρουσα ύλη με άφθονη ειδησεογραφία που έχει σχέση με τη σύγχρονη ζωή του χωριού, με νοσταλγικές ενθυμήσεις αλλά και το ιστορικό παρελθόν του. Ένα μικρό δείγμα αυτού του πλούσιου και ποικίλου υλικού θα προσπαθήσουμε, όσο είναι δυνατόν, να ομαδο­ποιήσουμε και να παρουσιάσουμε, έχοντας επίγνωση της δυσκολίας ενός τέτοιου εγχειρήματος για έντυπα μακρόβια, όπως είναι «Ο Εύρυτος»?

Πολλά φύλλα της εφημερίδας απασχολούν τα έργα υποδομής, κυρίως στο δήμο Δομνίστας. Αναδεικνύεται το σοβαρό πρόβλημα της καθαριότητας (μεταλλικά καλάθια αχρήστων, μίσθωση οχήματος για συλλογή σκουπιδιών), της ύδρευσης, της άρδευσης, των αντιπλημμυρικών έργων, της ανάπλασης και διαμόρφωσης κοινόχρηστων χώρων και δημόσιων κτηρίων (εξωραϊσμός νεκροταφείου και περίφραξη, δενδροφύτευση και ηλεκτροφωτισμός του γηπέδου μπάσκετ του Κοι­νοτικού Γυμναστηρίου, αθλητικές εγκαταστάσεις, κεντρική θέρμανση της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου). Ο εξοπλισμός και η λειτουρ­γία του αγροτικού ιατρείου, άλλα αναπτυξιακά έργα (πχ. η ίδρυση βιομηχανικής μονάδας ξύλου στη Δομνίστα) και η τουριστική υποδο­μή, στοιχεία που ζωντανεύουν τον τόπο, αποτελούν, επίσης, μέριμνα της εφημερίδας. Καθοριστική, μάλιστα, η συμβολή της στην προώθη­ση έργων οδοποιίας (εσωτερικών δρόμων και του οδικού άξονα Ράχης Τυμφρηστού – Κρικέλλου – Δομνίστας – Υψηλού Σταυρού). Παράλληλα, μέσα από υπομνήματα και σχετικά έγγραφα στις αρμό­διες αρχές, αναδεικνύονται τα προβλήματα του χωριού και κατα­βάλλεται προσπάθεια για την επίλυσή τους (π.χ. γραπτή διαμαρτυ­ρία για την κατάργηση του Σταθμού Χωροφυλακής και του Κοινοτι­κού Ταχυδρομικού Πρακτορείου). Η εφημερίδα, βέβαια, δεν παρα­λείπει να εξακτινώνεται και σε θέματα που αφορούν όλο το Δήμο Δομνίστας.

Κυρίαρχη θέση στα φύλλα του Αυγούστου καταλαμβάνει η ετήσια Γενική Συνέλευση του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτα­νίας» που συγκαλείται στο χωριό, με θέματα τα πεπραγμένα της προηγούμενης χρονιάς, προτάσεις για το νέο έτος και αρχαιρεσίες για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου. «Ο Εύρυτος», αναγνωρίζοντας, επίσης, το ρόλο ενός σημαντικού θεσμού της τοπι­κής αυτοδιοίκησης, των Λαϊκών Συνελεύσεων, που γίνονται στο χωριό με τη συμμετοχή των κατοίκων και την ονομαστική κατάθεση των προτάσεών τους για τον προγραμματισμό έργων στις αντίστοι­χες κοινότητες, δημοσιεύει τα σχετικά Πρακτικά.

Μια στήλη, η οποία ακολουθεί όλα τα φύλλα της εφημερίδας και βρίσκεται σχεδόν πάντοτε στην τελευταία σελίδα, τιτλοφορείται «Ειδή­σεις … Ειδήσεις». Εδώ περνάει η σύγχρονη κοινωνική ζωή του χωριού (γεννήσεις, γάμοι, θάνατοι, νεκρολογίες, τιμητικές διακρίσεις Δομνιστιάνων στα Γράμματα, στις επιστήμες, στον επαγγελματικό στίβο, στο χώρο της πολιτικής και της τέχνης). Ακόμη, σημειώνονται οι ενημερω­τικές προσωπικές επισκέψεις του Συλλόγου σε κρατικούς παράγοντες και μεταφέρονται οι ανησυχίες όλων για το μέλλον της Δομνίστας, με την επίδοση σχετικού υπομνήματος και διαφόρων εγγράφων.

Ανελλιπώς στις σελίδες του Εύρυτου υπάρχει η στήλη «Η αλλη­λογραφία μας». Πρόκειται για μια ανοικτή επικοινωνία των Δομνιστιάνων από όλα τα μέρη της Ελλάδος κα των απόδημων, όπου απο­τυπώνεται η αγάπη και ο πόνος για το χωριό και εκφράζονται τα συγχαρητήρια για το έργο του συλλόγου και την έκδοση της εφημε­ρίδας. Φροντίδα, επίσης, της εφημερίδας αποτελεί η καταγραφή και η σύνταξη ενός «Μητρώου» όλων των Δομνιστιάνων.

Για την εφημερίδα ο τομέας «Πολιτισμός» είναι μια σοβαρή υπό­θεση, καθόσον το μέλλον του χωριού δεν περνάει μόνο μέσα από τα τεχνικά έργα αλλά και από την κουλτούρα του. Ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Δομνίστας» αξιοποιεί το διδακτήριο του Γυμνασίου, που έκλεισε ελλείψει μαθητών, για τη δημιουργία Πνευματικού Κέντρου, τα εγκαίνια του οποίου γίνονται τον Αύγουστο του 1993 (φ. 130(122)/Αύγ. 1993). Ο κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος του διδα­κτηρίου του Γυμνασίου, που και αυτό έκλεισε λόγω ελλείψεως μαθη­τών, χρησιμοποιείται για πολυπληθείς και πολύμορφες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Διοργανώνονται ψυχαγωγικές εκδηλώσεις και πολιτιστι­κές δραστηριότητες (συνεστιάσεις, χοροί, παραστάσεις καραγκιόζη, θεατρικές παραστάσεις, εκδρομές, γιορτή τσίπουρου από τον Οκτώ­βριο του 2005, εκδηλώσεις του Συλλόγου την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, εκθέσεις ζωγραφικής Δομνιστιάνων καλλιτεχνών), ξαναζωντανεύει το παραδοσιακό πανηγύρι του χωριού στον Αη Λια, δίνονται παραστάσεις από το χορευτικό σύλλογο Αμπλιανιτών «Ο Στέγκος» και γίνονται αθλητικές συναντήσεις και αγώνες. Καταγρά­φονται οι εορτασμοί θρησκευτικοί, εθνικοί, τοπικοί στη Δομνίστα και στα γύρω χωριά (γιορτή μνήμης για τη μάχη στα Κοκκάλια Ευρυτα­νίας (279 π.Χ.), για τη μάχη στην Καλλιακούδα (1823) και για την έναρξη του ένοπλου αγώνα της Εθνικής Αντίστασης από τη Δομνίστα). Οι προσπάθειες για απόδοση φόρου τιμής σε εθνικές επετείους οδηγούν στην ανέγερση μνημείων, όπως «Μνημείο των πεσόντων» και «Μνημείο έναρξης ένοπλου αγώνα Εθνικής Αντίστασης 1941­1944 »‘° όπου γίνονται οι εκδηλώσεις μνήμης κάθε πρώτη Κυριακή, μετά την 7η Ιουνίου.

Στα πλαίσια των πολιτιστικών του επιδιώξεων ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος», με τις οδηγίες της Παναγιώτας Δ. Καρέτσου, σχηματίζει τον πρώτο πυρήνα για την ίδρυση και λειτουργία του χορευτικού ομίλου του «Συλλόγου» και ταυτόχρονα γίνεται εξόρμηση για οικο­νομική ενίσχυση και κατασκευή των πρώτων τοπικών στολών (φ. 19(12)/Ιούλ-Αύγ. 1983).

«Ο Εύρυτος» συμπεριλαμβάνει στις σελίδες του τα πνευματικά συμπόσια και τις λογοτεχνικές ημερίδες, που πραγματοποιούνται με ομιλητές κορυφαίους εκπροσώπους των γραμμάτων και καθηγητές πανεπιστημίων, όπως πνευματικό μνημόσυνο για τον Ζαχαρία

Παπαντωνίου, Στέφανο Γρανίτσα, Ανδρέα Πουρνάρα. Καταγράφο­νται, ακόμη, το επιστημονικό συνέδριο στη Δομνίστα για την Εθνική Αντίσταση και σχετικές εκδηλώσεις μνήμης. Ο «Φιλοπρόοδος Σύλλο­γος» διοργανώνει έκθεση βιβλίων Ευρυτάνων συγγραφέων στη Δομνίστα, η οποία μεταφέρεται στο Αγρίνιο και στο Μεγάλο Χωριό. Εμπλουτίζεται η Βιβλιοθήκη της Δομνίστας με δωρεές βιβλίων (για παράδειγμα από τον εκδοτικό Οργανισμό «Πάπυρος» της οικογένει­ας Πουρνάρα) και εγκαινιάζεται, τον Ιούνιο του 1998, η Βιβλιοθήκη Εθνικής Αντίστασης, με πυρήνα της ένα μεγάλο αριθμό βιβλίων, που δωρίζει ο Ευρυτάνας και διαπρεπής πνευματικός άνθρωπος, Μιχάλης Σταφυλάς.

Η εφημερίδα μάς κρατά ενήμερους σχετικά με την εκδοτική παρουσία της Ευρυτανίας και παρουσιάζει την αξιόλογη εκδοτική δράση που αναπτύσσει ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Δομνίστας» με την έκδοση βιβλίων τοπικού περιεχομένου, ενώ από το έτος 1982 μέχρι το 1989 εκδίδει και Ημερολόγιο. Δημοσιεύει, μάλιστα, σε αραιά δια­στήματα (από το φύλλο 92(85)/Ιούν. 1990 και εξής) κριτικές επωνύ­μων, ανθρώπων των γραμμάτων και απλών πολιτών για τα βιβλία που εξέδωσε ο Σύλλογος, αλλά ταυτόχρονα συμπεριλαμβάνει και σύντομα κριτικά σημειώματα για βιβλία ευρυτανικού, κυρίως, ενδια­φέροντος.

Ένας από τους πρώτους στόχους, που θέτει ο Σύλλογος, ήδη στο πρώτο φύλλο της κυκλοφορίας του Δελτίου, μετεξέλιξη του οποίου είναι η εφημερίδα «Ο Εύρυτος», αποτελεί η δημιουργία τοπικού «Λαογραφικού – Ιστορικού Μουσείου», με εκθέματα από δωρεές των κατοίκων. Αρχικά, όταν τα εκθέματα είναι περιορισμένα, φιλο­ξενείται στο εκθεσιακό χώρο της «Παλιάς Φωτογραφίας», ενώ αργό­τερα καταλαμβάνει την τρίτη αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Δομνίστας. Ο Σύλλογος αναλαμβάνει τον εξωραϊσμό του χώρου και καλεί τους κατοίκους να συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια με καθετί που αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι από τη ζωή του παρελθόντος (παλιά έγγραφα, παλιά σύνεργα της δουλειάς, σκεύη νοικοκυριού, δείγματα υφαντικής και κεντήματος, αργαλειούς, γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές). Συχνά, μάλιστα, η εφημερίδα δημοσιεύει τα αντικείμενα και τα ονόματα των δωρεοδοτών για τον εμπλουτισμό του Μουσείου και, ενδεικτικά, γνώμες από το «Βιβλίο επισκεπτών».

Σε δύο αίθουσες του παλιού Γυμνασίου και τώρα Πνευματικού κέντρου της Δομνίστας στεγάζεται το «Μουσείο Παλιάς Φωτογρα­φίας», από τη ζωή της Δομνίστας της περιόδου 1890 έως τη δεκαε­τία του 1960. Δημιουργήθηκε μαζί με το «Λαογραφικό – Ιστορικό Μουσείο» Δομνίστας, από τον «Φιλοπρόοδο Σύλλογο», με πρωτερ­γάτη και πρόεδρο τη φιλόλογο Δέσποινα Λ. ΚαρέτσουΡ σε αγαστή συνεργασία με τα μέλη του Δ. Σ. της διετίας 1990-1992, τους στυλοβάτες του Συλλόγου, Κων. Α. Παπαδόπουλο, Αθ. Δ. Σταμάτη, τον πρόεδρο της κοινότητας Νικ. Κ. Καρέτσο και πολλούς χωριανούς. Πρόκειται για μια ιδέα που ξεκινά από τα πρώτα φύλλα του Δελτί­ου (της μετέπειτα εφημερίδας «Ο Εύρυτος») υλοποιείται, οργανώ­νεται πιο συστηματικά και δουλεύεται με θέρμη από τη Δέσποινα Καρέτσου με προσωπικό μόχθο, με την ολοπρόθυμη ανταπόκριση των Δομνιστιάνων να παραχωρήσουν φωτογραφίες-κειμήλια οικογε­νειακά, με την κατάθεση του οβολού τους και χωρίς κρατικές επιχο­ρηγήσεις.

Ένα δύσκολο έργων ετών, που αφορούσε τη συγκέντρωση όλων αυτών των παλιών φωτογραφιών από τους κατοίκους του χωρι­ού, την ανατύπωση και έκθεσή τους, γίνεται πραγματικότητα στα εγκαίνια της έκθεσης, το καλοκαίρι του 1991. Η Δέσποινα Καρέτσου «βάζει την ψυχή της» γι’ αυτή τη μόνιμη έκθεση παλιάς φωτογρα­φίας, ώστε η μνήμη, ξεπερνώντας το ατομικό επίπεδο, να γίνει κτήμα του συνόλου. Αλλά και ο κατάλληλος υπομνηματισμός, οι κατάλογοι και τα ευρετήρια δημιουργούν ένα αρχείο όχι μόνο της συλλογικής, αλλά και της ατομικής, της στενής οικογενειακής μνήμης.

«Ο Εύρυτος» φιλοξενεί και προβάλλει, επίσης, το έργο και τη δράση άλλων πολιτιστικών συλλόγων των γύρω περιοχών και των ευρυτανικών σωματείων. Εξάλλου, ο Πρόεδρος και τα μέλη του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου» τιμούν τις εκδηλώσεις με την παρουσία τους και δίνεται η ευκαιρία ανταλλαγής απόψεων για γενικότερα προβλήματα της περιοχής.

Μια άλλη ενότητα που θα αναδείξουμε και η οποία αποτελεί σημαντικό κομμάτι στην ύλη της εφημερίδας είναι οι συνεργασίες με ιστορικά και λαογραφικά θέματα, κυρίως, της περιοχής του δήμου Δομνίστας. Η έρευνα του Αθαν. Δημ. Σταμάτη έφερε στο φως παλιά έγγραφα για τη Δομνίστα, για Δομνιστιάνους ήρωες του 1821 και τους Γιολδασαίους, για εκλογικά του δήμου Καλλιδρομητών (μετέ­πειτα Ευρυτάνων και σημ. Δομνίστας), καθώς και αναδρομές σε «Ιστορικές οικογένειες» (Φαρμακαίοι, Αγγελαίοι, Σωκαίοι, Σιακαβελλαίοι, Παπαδόπουλοι, Σύρρου, Γριβαίοι κ.ά.). Σημειώνουμε τις συνεργασίες του Ανάργυρου-Γιάννη Μαυρομύτη με θέμα τις πρώτες δημοτικές εκλογές στην Ευρυτανία και αυτές που στεγάζονται κάτω από τον τίτλο «Μεταξύ Ιστορίας, Λαογραφίας και Παράδοσης».

Γενικότερα, κλείνοντας την ενότητα που αναφέρεται στην ύλη της εφημερίδας «Ο Εύρυτος», διαπιστώνουμε ότι οι συντελεστές της έκ­δοσης μεριμνούν ώστε με επίπονο και υπεύθυνο τρόπο να περισώσουν και να αποθησαυρίσουν κειμήλια του παρελθόντος, να καταθέσουν, ο καθένας από το μετερίζι του, τον «πνευματικό οβολό» του, να απο­τυπώσουν τη σύγχρονη ζωή, να υποδείξουν, να προωθήσουν λύσεις και να εργαστούν με ζήλο για τα πολλαπλά προβλήματα του δήμου Δομνίστας και ειδικότερα της Δομνίστας, να ανυψώσουν το βιοτικό και πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων, να προβάλλουν παντοιοτρόπως και ποικιλοτρόπως τη γενέτειρα γη20 ως ένδειξη ελάχιστης οφειλής προς αυτήν.

Απήχηση της εφημερίδας «Ο Εύρυτος».

Η εφημερίδα «Ο Εύρυτος» διανύει το τριακοστό έτος της εκδοτικής της διαδρομής, γιατί μια κεντρομόλα δύναμη ενώνει τους συνεργά­τες της: η αγάπη για τη Δομνίστα. Ο Κώστας Αντ. Παπαδόπουλος, Εκδότης, Διευθυντής και Συντάκτης, μας πείθει απόλυτα για τη δύναμη του Ευρυτάνα ανθρώπου που τα καταφέρνει, σαν κάποιος θεός, να δημιουργήσει Κόσμο από το Τίποτα. Η μακροβιότητα του συγκεκριμένου εντύπου υπογραμμίζει, παράλληλα, και τη συλλογικότητα και ενότητα των μελών του Συλλόγου και των συνεργατών- αρθρογράφων της εφημερίδας.

Οι έπαινοι, τα βραβεία, οι τιμητικές διακρίσεις, οι ηθικές αμοιβές εξαίρουν τον άθλο της κυκλοφορίας μιας εφημερίδας, κόσμημα στις τοπικές περιφερειακές εκδόσεις.

Η πρώτη τιμητική περγαμηνή «Τιμής ένεκεν» απονέμεται στον «Εύρυτο» από το «Σύλλογο Ελλή­νων Λογοτεχνών», ο οποίος αναγνωρίζει το έργο της εφημερίδας «για την υψηλή και αξιόλογη συμβολή στην κοινωνική ζωή του τόπου και για την ουσιαστική συμμετοχή στην ανύψωση και καλλιέργεια του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού» (φ. 28(21)/Ιαν.-Φεβρ. 1985).

Η επόμενη διάκριση απονέμεται από τον «Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό», εκτιμώντας «την συμπαράσταση της εφημερίδας, τόσο στον Πανελ­λήνιο έρανό του, όσο και στους Ερυθροσταυρικούς σκοπούς και στό­χους του Περιφερειακού τμήματος ΕΕΣ Καρπενησίου» (φ. 99(92)/Φεβρ. 1991).

Ακολουθεί, εκ μέρους της «Διεθνούς Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών», Διεθνές Βραβείο «για την υψηλή και αξιόλο­γη συμβολή στην πολιτιστική ζωή του τόπου». Στην ίδια, μάλιστα, εκδήλωση τιμάται και ο διευθυντής της εφημερίδας Κώστας Αντ. Παπαδόπουλος, με παρόμοιο Διεθνές Βραβείο και με το μετάλλιο της «Βεργίνας», για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα (φ. 148(140)/Ιαν. 1995).

Η «Διεθνής Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών» (Δ.Ε.Ε.Λ.) βραβεύει για μια ακόμη φορά τον «Εύρυτο» με το Β’ Βρα­βείο «Παναθήναια 2004» (φ. 273/Μάιος 2005).

Αδιάψευστη μαρτυρία για το μέγεθος και την εμβέλεια, που έχει «Ο Εύρυτος» σε όλους τους τομείς, αποτελεί η πληθώρα των επι­στολών και κριτικών σημειωμάτων που λαμβάνει και συνιστούν την εγκυρότερη επιβεβαίωση από κάθε περγαμηνή. Ο ημερήσιος και περιοδικός τύπος -ακόμη και μεγάλες εφημερίδες της πρωτεύουσας- προβάλλει και χαιρετίζει με λόγια ενθαρρυντικά την έκδοση «του Εύρυτου», από το τρίτο ήδη έτος της κυκλοφορίας2, γεγονός που προοιωνίζεται μια αξιόλογη συνέχεια.

Μια δειγματοληπτική παρουσίαση κριτικών σημειωμάτων και επι­στολών θα παραθέσουμε στη συνέχεια. Έχουμε επίγνωση ότι μια τέτοια προσπάθεια ενέχει τον κίνδυνο της αποσπασματικότητας και της προσωπικής επιλογής των παραθεμάτων, κρίνεται, όμως, απα­ραίτητη για να δώσει, έστω και μέσα από αυτό το μικρό και υπο­κειμενικά επιλεγμένο δείγμα, το εύρος και την πλατιά αποδοχή της εφημερίδας. Η σύντομη καταγραφή θα ακολουθήσει τη χρονολογική σειρά της αποστολής των κειμένων.

Ο Αθανάσιος Νταλιάνης, Πρόεδρος του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας», γράφει, μεταξύ άλλων, σε πρωτοσέλιδο άρθρο του με τίτλο «Η εφημερίδα μας», τα εξής: «Καταβάλλει μεγά­λες προσπάθειες για να συνδυάσει την τοπική ειδησεογραφία με την ιστορική γνώση και την πολιτιστική ανάπτυξη, τη μαχητικότητα και το θάρρος με την ορθή κρίση. Οι μέχρι τώρα καλές κρίσεις δείχνουν ότι βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο. Όμως, δεν επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας. Δεν σταματάμε εδώ. Ζητάμε το καλύτερο. Για το λόγο αυτό χρειαζόμαστε τη βοήθεια όλων των συγχωριανών μας, των μελών του συλλόγου και των φίλων του χωριού μας, [ …] γιατί ο Εύρυτος είναι υπόθεση όλων» (φ. 48(41)/Ιαν. 1987).

Ο Ευρυτάνας Μιχάλης Σταφυλάς και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Κριτικών Λογοτεχνίας, σημειώνει σε επιστολή του: «Μπράβο στο Σύλλογό σας, κάνει δουλειά πολλών Ακαδημιών. Σημαντικότατα όλα τα ως τώρα βιβλία που τυπώσατε. Με ύλη ουσιαστική, χρήσιμη, διδαχτική, ευρυτανική, Δομνιστιάνικη» (φ. 92(85)/Ιούν. 1990).

Ο Ευάγγελος Οικονόμου, Πρόεδρος του Δ. Σ. της «Εταιρείας Ευ­ρυτάνων Επιστημόνων» γράφει: «…Δεχθήτε […] και την εγκάρδια ευχή να προσθέσετε και άλλες τέτοιες πνευματικές κατακτήσεις και επιδόσεις με το θαυμάσιο πνεύμα της έρευνας, της συνεργασίας, της προσφοράς και της συμβολής σας στην προβολή της Ευρυτανίας» (φ. 92(85)/Ιούν. 1990).

Ο Ηλίας Προβόπουλος συμπεριλαμβάνει στην εφημερίδα «Ελευ­θεροτυπία» τη δική του κριτική για την εφημερίδα: «Ούτε που το κατάλαβε ο Εύρυτος πότε μεγάλωσε… Τον γέννησε η αγάπη των Δομνιστιάνων για τη γενέτειρά τους, τα Χριστούγεννα του 1979. Η 20χρονη «αρχαιότερη και τακτικότερη μηνιαία ευρυτανική εφημερί­δα» διαπίστωσε τον περασμένο μήνα στο τυπογραφείο ότι κουβα­λούσε 200 φύλλα στην πλάτη της! Διακόσια φύλλα «Εύρυτος» μέσα σε είκοσι χρόνια! Εκατοντάδες σελίδες, μέσα από τις στήλες των οποίων πέρασε η ζωή του χωριού, ενώ με τις ιστορικές δημοσιεύσεις προβλήθηκε το ένδοξο παρελθόν της. Οι ειδήσεις, τα κοινωνικά, το ληξιαρχείο, οι κριτικές κειμένων, οι προτάσεις και οι παρεμβάσεις γέμιζαν τις σελίδες του «Εύρυτου» και μετέφεραν παντού τον παλμό της ζωής του χωριού και του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Δομνίστας Ευρυτανίας». Από διμηνιαία στην αρχή έκδοση, έγινε μηνιαία και σήμερα στέλνεται σε περίπου 2000 αναγνώστες στην Ελλάδα και φυσικά σ’ ολόκληρο τον κόσμο» (φ. 204/Αύγ. 1999).

Καταχωρείται, ακόμη, επιστολή του Δημ. Ι. Φαλλή: «Με σταθερή έκδοση, πλούσια ειδησεογραφία και ποικίλα θέματα συμπλήρωσε είκοσι χρόνια δημιουργικής ζωής «Ο Εύρυτος». Και θεωρούμε βέβαιο ότι περιοδικά και εφημερίδες, όπως «Ο Εύρυτος», καταγρά­φονται στη ιστορία και μένουν. Αφήνουν ανεξίτηλα ίχνη στην πορεία τους για να περπατήσουν και άλλοι στο μέλλον πάνω σε αυτά. […] Εύχομαι από καρδίας να συνεχίσει «Ο Εύρυτος» τη δημιουργική του πορεία και να γίνει στο πέρασμα του χρόνου, θρύλος, μύθος, ιστο­ρία, στη σκιά του γενάρχη μας, Μεγάλου Ευρύτου» (φ. 201/Μάιος 1999).

Θερμές και συγκινητικές οι επιστολές και ελπιδοφόρα τα μηνύ­ματα από τους ξενιτεμένους, οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι η μικρή αυτή εφημερίδα ξυπνά μέσα τους τον πόθο για τα πάτρια χώματα και επιτυγχάνει τη συναισθηματική επανασύνδεσή τους με τη μητέ­ρα πατρίδα.

Όλοι αυτοί οι έπαινοι, τα βραβεία, οι διακρίσεις, οι αμέτρητες επι­στολές, οι κριτικές, τα συγκινητικά λόγια των αναγνωστών, η προ­βολή του μικρού αυτού εντύπου από μεγάλες εφημερίδες, είναι η κινητήρια δύναμη για τη συνέχιση της έκδοσης. Βέβαια, απ’ όπου και αν αρχίσουμε και απ’ όπου και αν τελειώσουμε, θα καταλήξουμε στην ίδια λέξη, τη λέξη «άθλος», που αποτελεί κοινό χαρακτηριστι­κό κάθε τέτοιας προσπάθειας, η οποία, ανεξάρτητα με την ποιότητα και τον όγκο που εμφανίζει, συνδέεται, σαν αφετηρία, σαν περιεχό­μενο και σαν σκοπός, με την έννοια του ηρωισμού και της θυσίας.

Είναι γεγονός ότι σήμερα η τοπικότητα έχει πολλούς υποστηρικτές, από το χώρο της πολιτικής μέχρι το χώρο της ανθρωπολογικής και ιστορικής έρευνας. Δεν πρέπει, λοιπόν, να βλέπουμε παρόμοιες εκδηλώσεις σαν κινήσεις που τις υπαγορεύει ένα στενό «τοπικιστικό» πνεύμα, αλλά σαν πρωτοβουλίες που αποτελούν επιτακτικό καθήκον τού κάθε τόπου και αναντίρρητη υποχρέωση της κάθε περιοχής να συγκεντρώνει, να τακτοποιεί και να προβάλλει την πνευ­ματική της κληρονομιά.

Σήμερα η εφημερίδα «Ο Εύρυτος» διανύει μια μεγάλη διαδρομή 30 χρόνων και 340 φύλλων. Μια εφημερίδα χτισμένη με ευρυτανικά υλικά … Με δημιουργούς που είναι φύτρα της Ευρυτανίας. Καταλήγοντας, ας μας επιτραπεί μια πρόβλεψη: «Ο Εύρυτος δεν τον φοβά­ται τον χρόνο, τον έχει σύμμαχο. Φαίνεται, λοιπόν, ότι θα «αντέξει», όσο ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Δομνίστας Ευρυτανίας» θα έχει ως σημεία αναφοράς ισχυρά σύμβολα πολιτιστικής ταυτότητας και θα αποτελεί φυτώριο προβολής και ανατροφοδότησης του πολιτισμού.

Στα τριάντα, λοιπόν, χρόνια της έκδοσης πολλά θα μπορούσαμε να πούμε και να γράψουμε. Θα μείνουμε, όμως, στο πιο σημαντικό, δηλαδή στη συνέχεια…”